Het geheim van de gelijkenissen
Verhalen gebruik je in je toespraak of preek om dingen duidelijker te maken toch? Zo zien veel mensen de gelijkenissen: als (zondags)verhaaltjes die Jezus gebruikt om dingen simpeler te maken. Maar als het Jezus’ doel was om alles simpel te maken dan slaagde Hij daar slecht in want zelfs zijn eigen discipelen begrepen de gelijkenissen vaak niet! Het lijkt eerder zelfs het tegenovergestelde: Jezus verpakt zijn onderwijs in gelijkenissen niet om dingen makkelijker te maken maar juist moeilijker!
Gemiste Messias
Hoe zit dat precies met die verhalen van Jezus? Na de eerste gelijkenissen die Jezus verteld komen zijn leerlingen achteraf meteen naar hem toe om opheldering te vragen: ‘Waarom spreekt u in gelijkenissen tot hen?’ (Mat. 13:10). Het antwoord van Jezus lijkt het alleen maar ingewikkelder te maken: Hij heeft het over geheimen die je gegeven moeten worden, over mensen die luisteren maar niets begrijpen. Hij wijst hen op de woorden van Jesaja die stelde dat Israël verhard en afgestompt was (Jes. 6:6-13). Volgens Jezus gaan deze woorden nu opnieuw op en dit zien we terug in het verhaal van Matteüs. Jezus verricht wonderen, maar wordt bekritiseerd door de farizeeën, die vervolgens om een wonder vragen om zijn autoriteit te bevestigen. Ze zien het wonder maar niet het teken: Gods nieuwe wereld is begonnen. Jezus beweegt zich openlijk in hun midden, maar de Israëlieten missen hun Messias waar ze bij staan.
Verwarrend & verhelderend
Met de gelijkenissen gebeurt hetzelfde: ze horen, maar ze begrijpen het niet. Ze kijken, maar zien het niet. Daarom wordt het openlijke en publieke onderwijs van Jezus nu vervangen door onderwijs in de vorm van gelijkenissen. Waar de discipelen van Jezus het inzicht in Gods koninkrijk wordt gegeven, krijgt Israël nu gelijkenissen: uitnodigend en veroordelend tegelijkertijd. Ze zijn duidelijk genoeg voor wie ervoor openstaat en vaag genoeg voor wie er niet voor openstaat. Voor degenen die goed luisteren, vragen gaan stellen en actief gaan nadenken, leiden de gelijkenissen tot dieper inzicht. Degenen die oppervlakkig luisteren en denken te weten waar het over gaat, maar het eigenlijk missen, worden alleen maar minder ontvankelijk. Dit is het dubbeleffect van de gelijkenissen: ze zijn verwarrend én verhelderend. Het mes snijdt aan twee kanten. Alles hangt af van hoe we luisteren.
Luisterkunst
De gelijkenissen stellen ons voor een keuze. Het is blijkbaar niet genoeg om Jezus’ woorden aan te horen. Het moet niet alleen aankomen maar ook binnenkomen en doordringen. Hoe ziet dit luisteren eruit? Goed luisteren is niet passief. De kunst van het luisteren vraagt om inspanning en concentratie en lijkt steeds lastiger te worden in een wereld vol prikkels en afleiding. Wat is de luisterhouding waar Jezus naar op zoek is? Het gaat volgens Jezus om horen en begrijpen. Echt horen heeft te maken met de houding van je hart. Dat je bereid bent om je echt te durven laten aanspreken door de woorden van Jezus. Dat je de tijd neemt om de drukte in je hoofd, in je hart en in je lijf tot rust te laten komen zodat je een ontvankelijke houding kunt aannemen. Echt begrijpen betekent de woorden van Jezus tijd geven om wortel te laten schieten in je hart door ze te overdenken en er over te mediteren. Zo ontstaat er een vruchtbare voedingsbodem waarin Jezus’ woorden kunnen groeien.
Twee lessen voor sprekers
Hierin zitten twee waardevolle lessen voor ons als sprekers.
1) Allereerst om zelf degenen te zijn die zich beoefenen in luisterkunst. Daarom zijn we zo enthousiast over de methode van Ignatius (zie de blog ‘hoe bestudeer ik een Bijbeltekst’).
2) Ten tweede: kies je ervoor om alles dicht te timmeren en hapklaar te maken in je preek of toespraak of laat je ruimte voor spanningen en open eindjes? Prikkel je hoorder tot actief nadenken. Daag ze uit om zo goed te luisteren dat ze in beweging worden gezet om je boodschap te overdenken, eigen te maken en uit te leven!
Wil je meer weten over de kracht van de gelijkenissen van Jezus? Bestel nu het boek 'De zaaier, de koning & de erfgenaam' in onze webshop en meld je aan voor de masterclass gelijkenissen.