Ordenen: Zo bouw jij een goede spanningsboog
Het is één van de meest gestelde vragen van sprekers: ‘Hoe kan ik zorgen dat ik mijn hoorders van begin tot eind boei?’ Om je publiek op het puntje van je stoel te houden heb je natuurlijk eerst een goede inhoudelijke boodschap nodig. In de blog Creatief proces laten we je zien hoe je een goede inhoudelijke boodschap kunt ontwikkelen. Maarrr… dan komt het moment dat je al jouw prachtige vondsten in een heldere compositie moet ordenen. En hoe doe je dat?
Drie fasen, drie rollen
Een goede compositie bouw je op in drie fasen: Verrassing, Verbinding en Verkondiging. In de fase van Verrassing deel je je drie beste inzichten vanuit de Bijbeltekst. Je neemt de rol aan van Leraar en onderwijst vanuit het Bijbelgedeelte. Na de fase van Verrassing volgt de fase van Verbinding. Hierbij ga je het gesprek aan met de hoorder. Je bent niet langer de Leraar, maar wordt de Herder, of de Psycholoog. Je verkent op welke manieren het onderwerp vanuit de tekst het leven van de hoorder raakt en spreekt de mensen aan op zielsniveau. De fase van Verkondiging bewaar je voor het laatst. Daarin spreek je over de manier waarop God vanuit het Bijbelgedeelte tevoorschijn komt en pas je dit toe op het leven van je hoorders. Je bent nu vooral Apostel of Profeet.
De eerste stap
Stel dat je twaalf prachtige ideeën hebt verzameld in de fase van Ontdekken. Zet de ideeën op een rij en bepaal welke drie ideeën je het sterkste vindt. Het kan zijn dat je hierin sommige ideeën samenvat tot één centraal idee. Ook is het onvermijdelijk dat er een paar ideeën afvallen. Bepaal in welke volgorde je de ideeën zet. Vaak is het mooi om het sterkste idee voor het laatst te bewaren, dan bouw je een mooie spanning op.
Vanuit de drie beste ideeën uit de tekst die je in de fase van Verrassing deelt, ga je de diepte in. Probeer ook op drie niveaus te verbinden met de hoorder. Pas het onderwerp toe op de emotie en de ziel van de hoorder, zodat ze voelen dat het Bijbelgedeelte alles te maken heeft met hunzelf. Pas wanneer je als spreker voelt dat iedereen zich aangesproken weet laat je je goede nieuws los. Je deelt de parels van het spreken en handelen van God, zoals dat in de tekst wordt geschetst.
Valkuilen
De volgende drie dingen gaan vaak mis bij de compositie van preken:
1. 1) Een meanderende, flauwe start. Veel preken beginnen als een kabbelend beekje. Er wordt wat gemijmerd, er worden wat observaties, anekdotes en gedachten gedeeld. Hierdoor verlies je veel spanning en dynamiek. Je stuurt je hoorders het bos in en tempert de verwachting van de preek. Mensen haken innerlijk af en wachten rustig tot de preek is afgelopen. Een goede preek grijpt mensen meteen bij de start bij de strot. Ze voelen:
‘Hier gaat wat gebeuren. Dit gaat over mij. Ik wil weten waar dit heen gaat.’
2. 2) Het ontbreken van Verbinding. De meeste sprekers vinden het creëren van een goede Verbinding het lastigste aspect van het maken van een goede preek. In de Verbinding kom je als spreker erg dichtbij je hoorder. Dat vraagt niet alleen dat je een goede kenner bent van de menselijke ziel, maar ook dat je de innerlijke durf hebt om tevoorschijn te komen en het gesprek met de hoorders aan te gaan.
2. 3) Een te vroeg gebrachte Verkondiging. Goed nieuws wordt pas als goed nieuws ervaren als de mensen behoefte hebben aan goed nieuws. Je kunt iedereen voorhouden dat ‘God luistert’, maar als niemand het gevoel heeft dat dit bijzonder is of spannend, dan is het nauwelijks goed nieuws. Breng je Verkondiging nooit te vroeg, maar spaar die op voor het slot van je preek. Dan eindig je ‘hoog’ en gaan mensen met hernieuwd vertrouwen en geloof naar huis.